Shame

ဆရာႀကီး လူထုစိန္၀င္းက အရွက္ကို အတၱအရွက္၊ အုပ္စုအရွက္၊ ယံုၾကည္အရွက္နဲ႕ သစၥာအရွက္ဆုိၿပီး အဆင့္ ၄ မ်ိဳး ခြဲျပဖူးပါတယ္။ ရွက္စိတ္ဆိုတဲ့ ေဆာင္းပါးထဲမွာ ေရးခဲ့တာပါ။

ပုဂၢလိကအတၱ က်ိဳးပဲ့ထိခိုက္တဲ့အခါမွာ ရွက္တတ္ၾကတဲ့ အတၱအရွက္ဟာ အျဖစ္အမ်ားဆံုးပါပဲ။ ခံစားမွဳလည္း ျပင္းသလို အတၱကို အဓိက ဗဟိုျပဳထားတဲ့အတြက္ တံု႕ျပန္မွဳေတြလည္း လွ်င္ျမန္ပါတယ္။ အသိတရားကိုလည္း ေမွာင္မိွက္ေစပါတယ္။

ေနာက္တစ္ဆင့္က ကုိယ့္အုပ္စု ထိခိုက္ခံရတဲ့အတြက္ ရွက္ရတာပါ။ အုပ္စုဆိုတာ မိသားစုကေန ႏိုင္ငံအဆင့္ထိ ရိွပါတယ္။ မိသားစုအတြက္ ရွက္ရတာ။ ၿမိဳ႕အတြက္ ရွက္ရတာ။ လူမ်ိဳးအတြက္ ရွက္ရတာ။ ႏိုင္ငံအတြက္ ရွက္ရတာမ်ိဳးေပါ့။ ယဥ္ေက်းမွဳ အဆင့္ျမင့္လာတဲ့အခါမွာ အဲဒီလို အရွက္မ်ိဳး ရွက္တတ္လာၾကပါတယ္။

ေနာက္တစ္ဆင့္က ယံုၾကည္မွဳကို သစၥာေဖာက္ဖို႕ ရွက္တာ။ ယံုၾကည္မွဳဆိုတာ ၀ါဒတစ္ရပ္ကို ယံုၾကည္တာ။ ဘာသာတရားတစ္ခုကို ယံုၾကည္တာမ်ိဳးေပါ့။ ကုိယ့္ရဲ႕ယံုၾကည္မွဳတစ္ခုကို သစၥာေဖာက္ဖို႕ဆိုတာ ယံုၾကည္မွဳ ဘယ္ေလာက္ ေလးနက္စူးနစ္သလဲဆိုတဲ့ အေျခအေနအေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ ယံုၾကည္မွဳ စြဲနစ္ခိုင္မာေလ သစၥာေဖာက္ဖို႕ ရွက္ေလေလပါပဲ။ တခ်ိဳ႕ဆို အေသခံသြားခဲ့ၾကတယ္။

ေနာက္ဆံုးတစ္ဆင့္က သစၥာတရားကို သစၥာေဖာက္ဖုိ႕ ရွက္တာ။ မဟုတ္မမွန္တာကို နည္းနည္းကေလးမွ မလုပ္ေတာ့တာ။ မႀကံေတာ့တာ။ မလိုခ်င္ေတာ့တာ။ ယဥ္ေက်းမွဳ သိပ္ျမင့္မွ ဒါမ်ိဳး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ရွက္စိတ္ေတြက အဆင့္ဆင့္ အေပၚကို တက္ေလ အဲဒီလို ရွက္တဲ့သူ နည္းသြားေလပါပဲ။

ရွက္တယ္ဆိုတာ ကိုယ္တုိင္ကိုယ္က် အျပစ္က်ဴးလြန္ထားမွ ရွက္တာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ္တိုင္ မလုပ္လည္း သူမ်ားတကာေၾကာင့္ အရွက္ရေစတာမ်ိဳးလည္း ရိွတတ္ပါတယ္။ ျမန္မာျဖစ္ရတာကို မရွက္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာေတြေၾကာင့္ ရွက္ရတာမ်ိဳး ရိွပါတယ္။ ရွက္စရာေတြကို က်ဴးလြန္တဲ့သူေတြ ရွက္ရမွာေပါ့။ ဘာလို႕ ၾကားထဲကေန ရွက္ေနၾကသလဲဆိုရင္ ရွက္စိတ္ ဒုတိယအတန္းအစားမွာပါတဲ့ အုပ္စုရွက္စိတ္ေၾကာင့္လို႕ပဲ ေျဖခ်င္ပါတယ္။

ျမန္မာေတြရဲ႕ လူေနမွဳဘ၀ေတြထဲမွာ ၾကားဖူးနား၀ရိွၿပီးသားျဖစ္တဲ့ ဖံုးမရဖိမရ ဗိုက္ကိစၥေတြေၾကာင့္ အရွက္ရၿပီး ကိုယ့္ဘာသာ အဆံုးစီရင္သြားတဲ့ အေဖေတြ အစ္ကိုေတြ မိသားစု၀င္ေတြ ရိွၾကပါတယ္။ အဲဒီအေဖေတြ အစ္ကိုေတြ သူတုိ႕က်ဴးလြန္ထားတဲ့ အျပစ္ရိွတာ မဟုတ္ေပမယ့္ သူတုိ႕ရဲ႕ မိသားစု၀င္ေၾကာင့္ အရွက္တကြဲ အက်ိဳးနည္းခဲ့ရတာမ်ိဳးေပါ့။ အဲဒီလိုပါပဲ တိုင္းျပည္ႏိုင္ငံနဲ႕ ပါတ္သတ္ၿပီး သိကၡာက် အရွက္နည္းရေအာင္ လုပ္ေနၾကတဲ့ ဂုဏ္သေရရိွ သက္ဆုိင္ရာ လူႀကီးမင္းေတြ မရွက္တတ္ေပမယ့္ အဲဒီႏိုင္ငံသားျဖစ္တဲ့သူေတြက သူတုိ႕ကိုယ္စား ရွက္ၾကပါတယ္။ အရွက္ရေစပါတယ္။

ႀကံဳလို႕ တခါတည္း ဆက္ေျပာရရင္... ရွက္တာနဲ႕သိမ္ငယ္တာ လံုး၀မတူပါဘူး။ ႏိုင္ငံတကာမွာ ျမန္မာျဖစ္လို႕ သိမ္ငယ္ရတယ္လို႔ တစ္ခါမွ မခံစားမိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာနဲ႕ ပါတ္သတ္ၿပီး ရွက္စရာ အေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ ရွက္မိပါတယ္ခင္ဗ်ာ။

The difference between guilt and shame is very clear—in theory.
We feel guilty for what we do. We feel shame for what we are.

LEWIS B. SMEDES, Shame and Grace